Rozdział 1
Przepisy ogólne
Art. 1.
Ustawa określa zasady i warunki wykonywania zawodu sprzątaczki oraz zasady organizacji i działania samorządu zawodowego sprzątaczek.
Art. 2.
1. Zawód sprzątaczki, jako wymagający profesjonalizmu, uczciwości, nieskazitelnego charakteru oraz gwarancji zachowania tajemnicy zawodowej informacji uzyskanych podczas sprzątania jest zawodem zaufania publicznego.
2. Działalność gospodarcza polegająca na świadczeniu usług sprzątania jest działalnością regulowaną.
Art. 3.
1. Zawód sprzątaczki może wykonywać wyłącznie osoba, która spełnia wymagania określone w niniejszej ustawie.
2. Tytuł zawodowy „sprzątaczka” podlega ochronie prawnej.
Art. 4.
1. Wykonywanie zawodu sprzątaczki polega na świadczeniu usług w zakres których wchodzi sprzątanie mieszkań, biur, urzędów i instytucji użyteczności publicznych a także wszelkich innych lokali zamkniętych.
2. Usługi określone w ust. 1 świadczyć można na rzecz osób fizycznych, osób prawnych, a także jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej.
Art. 5.
1. Sprzątaczki tworzą samorząd zawodowy, zwany dalej "samorządem".
2. Osoby wykonujące zawód sprzątaczki i sprzątaczki-aplikanci stają się członkami samorządu sprzątaczek z mocy prawa.
3. Nadzór nad samorządem zawodowym sprzątaczek i wykonywaniem niniejszej ustawy sprawuje minister właściwy do spraw gospodarki.
Art. 6.
Sprzątaczka musi posiadać obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody niemajątkowe i majątkowe wyrządzone podczas świadczenia usług sprzątania. Szczegółowe wymagania w zakresie obowiązkowej polisy ubezpieczenia zawodowego sprzątaczek określi w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw gospodarki.
Rozdział 2
Prawo wykonywania zawodu sprzątaczki
Art. 7.
Prawo wykonywania zawodu sprzątaczki powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę sprzątaczek Okręgowej Izby Sprzątaczek.
Art. 8.
1. Na listę sprzątaczek wpisuje się osobę, która łącznie spełnia następujące warunki:
ukończyła trzyletnią aplikację dla sprzątaczek organizowaną przez Okręgową Izbę Sprzątaczek,
złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin dyplomowy dla sprzątaczek,
odbyła trzyletni podyplomowy staż zawodowy, pod merytorycznym nadzorem sprzątaczki posiadającej prawo wykonywania zawodu, która ponosi odpowiedzialność za czynności zawodowe wykonywane przez sprzątaczkę-aplikanta,
posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
jest nieskazitelnego charakteru,
nie była karana za przestępstwo umyślne, w szczególności za przestępstwo przeciwko mieniu.
2. Aplikacja i staż podyplomowy ma na celu, w szczególności:
poznanie skutków stosowania środków czyszczących,
poznanie zasad posługiwania się środkami czyszczącymi,
poznanie zasad bezpiecznego przechowywania środków czyszczących,
poznanie zasad oznaczania i zabezpieczenia stref sprzątania.
3. Wpisu na listę sprzątaczek dokonuje Rada Okręgowej Izby Sprzątaczek na wniosek zainteresowanej osoby. Listę prowadzi Rada Okręgowej Izby Sprzątaczek właściwa dla miejsca jej zamieszkania. Podstawą wpisu jest uchwała Rady Okręgowej Izby Sprzątaczek.
4. Do aplikacji mogą przystąpić osoby spełniające warunki określone w ust. 1 pkt d)-f). Dopuszczenie do aplikacji następuje na wniosek zainteresowanej osoby, po zweryfikowaniu przez Radę Okręgowej Izby Sprzątaczek warunków dopuszczenia kandydata, w szczególności w formie rozmowy z kandydatem.
5. Koszty aplikacji, nie większe niż 5.000 zł za semestr, ponosi aplikant.
6. Wpis na listę sprzątaczek-aplikantów następuje na wniosek zainteresowanej osoby, po spełnieniu warunków określonych w ust. 1 pkt a)-b) i podjęciu podyplomowego stażu zawodowego.
7. Dopuszczenie do odbywania stażu zawodowego następuje na wniosek zainteresowanej osoby, po zweryfikowaniu przez Radę Okręgowej Izby Sprzątaczek warunków dopuszczenia kandydata, w szczególności w formie rozmowy z kandydatem..
8. Koszty stażu, nie większe niż 5.000 zł za semestr, ponosi sprzątaczka-aplikant.
9. W trakcie podyplomowego stażu zawodowego sprzątaczka-aplikant uzyskuje ograniczone prawo wykonywania zawodu, uprawniające do sprzątania wyłącznie pod merytorycznym nadzorem sprzątaczki posiadającej prawo wykonywania zawodu, która ponosi odpowiedzialność za czynności zawodowe wykonywane przez sprzątaczkę-aplikanta
10. Minister właściwy do gospodarki w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw edukacji określi, w drodze rozporządzenia, warunki odbywania aplikacji i podyplomowego stażu zawodowego.
Art. 9.
1. Wpis na listę sprzątaczek następuje w ciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku, po twierdzeniu przez Radę Okręgowej Izby Sprzątaczek warunków wpisu.
2. W przypadku niedotrzymania terminu, o którym mowa w ust. 1, sprzątaczce przysługuje skarga na zasadach ogólnych.
Art. 10.
1. W razie uzasadnionego podejrzenia co do niezdolności sprzątaczki do wykonywania zawodu, Rada Okręgowej Izby Sprzątaczek może orzec o niezdolności sprzątaczki do wykonywania zawodu.
2. Orzeczenie o niezdolności sprzątaczki o niezdolności do wykonywania zawodu różnoznaczne jest ze skreśleniem z listy sprzątaczek.
3. Postępowanie w sprawach, o których mowa w niniejszym artykule, jest poufne.
Art. 11.
Skreślenie z listy sprzątaczek następuje w przypadku:
śmierci sprzątaczki,
popełnienia przestępstwa umyślnego,
złożenia wniosku o wykreślenie z listy,
ubezwłasnowolnienia sprzątaczki prawomocnym orzeczeniem sądu,
pozbawienia prawa wykonywania zawodu sprzątaczki prawomocnym orzeczeniem sądu lub komisji dyscyplinarnej,
określonym w art. 10.
Rozdział 3
Tajemnica zawodowa
Art. 12.
1. Sprzątaczka ma obowiązek zachowania w tajemnicy informacji, uzyskanych w trakcie sprzątania, w szczególności treści dokumentów poznanych podczas sprzątania.
2. Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej nie jest ograniczony w czasie.
Rozdział 4
Odpowiedzialność dyscyplinarna
Art. 13.
Członkowie samorządu sprzątaczek podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za:
zawinione naruszenie obowiązków zawodowych,
czyny sprzeczne z zasadami etyki określonymi w Kodeksie Etyki Zawodowej, o którym mowa w niniejszej ustawy, a w szczególności stosowanie cen nie dających godziwego zysku lub niższych niż stosowane przez innych członków samorządu sprzątaczek na danym terenie,
uchylanie się od płacenia składek członkowskich.
Art. 14.
Karami dyscyplinarnymi są:
upomnienie,
nagana,
zawieszenie w prawie do wykonywania zawodu na czas od 3 do 12 miesięcy,
skreślenie z listy sprzątaczek z pozbawieniem prawa wykonywania zawodu.
Art. 15.
Postępowanie dyscyplinarne toczy się przed Okręgową Komisją Dyscyplinarną działającą przy Okręgowej Izbie Sprzątaczek. Odwołanie od orzeczenia Okręgowej Komisji Dyscyplinarnej wnosi się do Sądu Najwyższego.
Rozdział 5
Samorząd sprzątaczek
Art. 16.
1. Samorząd w wykonywaniu swych zadań podlega tylko przepisom prawa.
2. Jednostkami organizacyjnymi samorządu są:
Krajowa Izba Sprzątaczek, która jest samorządem sprzątaczek na szczeblu krajowym i posiada osobowość prawną,
Okręgowe Izby Sprzątaczek, które są samorządem sprzątaczek na szczeblu okręgowym i posiadają osobowość prawną.
3. Siedzibą Krajowej Izby Sprzątaczek jest miasto stołeczne Warszawa.
4. Obszar działania poszczególnych Okręgowych Izb Sprzątaczek jest zgodny z podziałem administracyjnym kraju na województwa.
Art. 17.
1. Zadaniem samorządu zawodowego sprzątaczek jest w szczególności:
dbałość o przestrzeganie standardów wykonywania zawodu sprzątaczki,
nadzór nad przestrzeganiem zasad etyki zawodowej sprzątaczki,
reprezentowanie zawodu sprzątaczki i ochrona jego interesów,
opiniowanie aktów prawnych dotyczących zawodu sprzątaczki,
współpraca z organami władzy i administracji rządowej i samorządowej, związkami zawodowymi i samorządami zawodowymi oraz innymi organizacjami społecznymi w sprawach związanych z wykonywaniem zawodu sprzątaczki,
zarządzanie majątkiem jednostek organizacyjnych samorządu sprzątaczki,
zarządzanie majątkiem i działalnością gospodarczą izb sprzątaczek.
2. Zadania określone w ust. 1 organy samorządu sprzątaczek wykonują w szczególności przez:
prowadzenie list sprzątaczek i sprzątaczek-aplikantów,
stwierdzanie prawa wykonywania zawodu sprzątaczek,
występowanie w obronie indywidualnych i zbiorowych interesów członków samorządu zawodowego,
kontrola warunków wykonywania zawodu.
Art. 18.
Wybory do organów samorządu odbywają się w głosowaniu tajnym w obecności co najmniej połowy uprawnionych do głosowania.
Art. 19.
1. Czynne prawo wyborcze przysługuje wszystkim członkom izby zawodowej sprzątaczek.
2. Bierne prawo wyborcze przysługuje wszystkim członkom izby zawodowej sprzątaczek, z co najmniej pięcioletnim doświadczeniem zawodowym.
Art. 20.
Organy samorządu podejmują uchwały zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy członków danego organu; w przypadku równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego.
Art. 21.
1. Kadencja organów samorządu trwa cztery lata.
2. Mandat członka organu samorządu sprzątaczek wygasa wskutek:
zrzeczenia się mandatu,
skreślenia z listy członków izby sprzątaczek,
zawieszenia w prawie wykonywania zawodu sprzątaczki,
ukarania prawomocnym orzeczeniem komisji dyscyplinarnej,
odwołania przez organ, który dokonał wyboru,
śmierci.
Art. 22.
Szczegółową organizację organizacji Krajowej Izby Sprzątaczek oraz Okręgowych Izb Sprzątaczek, wraz z wskazaniem ich organów, określi minister właściwy do spraw gospodarki.
Art. 23.
Na pierwszym posiedzeniu Krajowa Izba Sprzątaczek określi:
program działania Izby Krajowej,
Kodeks Etyki Zawodowej,
wybierze członków pierwszych organów,
określani wysokość składki członkowskiej, przy czym nie może być ona większa niż 300 złotych miesięcznie,
ustali zasady podziału przychodów samorządu zawodowego.
Art. 24.
Sprzątaczki i sprzątaczki-aplikanci zamieszkali na terenie danego województwa tworzą Okręgową Izbę Sprzątaczki.
Rozdział 8
Przepis karny
Art. 25.
1. Osoba, która świadczy usługi sprzątania (odpłatnie lub nieodpłatnie), nie mając prawa wykonywania zawodu sprzątaczki,
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny do 100.000 zł.
Rozdział 9
Przepisy przejściowe i końcowe
Art. 26.
1. Minister właściwy do spraw gospodarki w porozumieniu z istniejącymi ogólnopolskimi stowarzyszeniami zrzeszającymi sprzątaczki i związkami zawodowymi sprzątaczek powoła w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy Komitet Organizacyjny którego zadaniem będzie przygotowanie pierwszego zjazdu Krajowej Izby Sprzątaczek na który delegatami będą osoby zrzeszone w tych organizacjach, czynnie wykonujące ten zawód w okresie co najmniej 2 lat przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy,
2. Delegaci na pierwszy zjazd Krajowej Izby Sprzątaczek uzyskują prawo wykonywania zawodu sprzątaczki z mocy prawa.
Art. 27.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Przepis karny wchodzi w życie w terminie 1 roku od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
UZASADNIENIE
Przedkładany projekt ustawy o zawodzie sprzątaczki mieści się w nurcie regulacji prawnych porządkujących i normujących działalność zawodów wymagających szczególnego zaufania społecznego.
Artykuł 17 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej dopuszcza możliwość tworzenia w drodze ustawy samorządu zawodowego reprezentującego osoby wykonujące zawód zaufania publicznego. Użyte w Konstytucji pojęcie „zawód zaufania publicznego” dotychczas nie znalazło swojego wyjaśnienia, jednak z praktyki ustawodawcy objęcia tym pojęciem bardzo szerokiego wachlarza zawodów, można wysnuć wniosek, iż są to zawody w których wymaga się profesjonalizmu, uczciwości, nieskazitelnego charakteru oraz gwarancji zachowania tajemnicy zawodowej. Nadto zawody te łączą się potencjalną odpowiedzialnością osób je wykonujących zarówno w sferze majątkowej, jak i niemajątkowej.
Należy wskazać, iż bez znaczenia dla ustawodawcy przesądzającym o objęciu regulacją właściwą dla „zawodów zaufania publicznego” pozostaje „prywatna” bądź „publiczna” sfera działania właściwa dla tych zawodów.
Pomimo, że niektóre zawody (np. lekarze czy weterynarze) działają zarówno w sferze „publicznej” jak i zupełnie „prywatnej” – regulacjami właściwymi dla „zawodów zaufania publicznego” objęta jest zawsze cała działalność tych usługodawców (także ta „prywatna”).
Istotnym jest, że większość z „zawodów zaufania publicznego” działa wyłącznie w sferze prywatnej (należy tu wskazać adwokatów, architektów, rzeczników patentowych czy doradców podatkowych) – co nie wyłącza ich z zakresu obcięcia regulacją właściwą dla „zawodów zaufania publicznego”.
Powyżej przestawione, powszechne w dzisiejszej nauce prawa, rozumienie pojęcia „zawód zaufania publicznego” przesądza o objęciu tą regulacją także zawodu sprzątaczki. W szczególności należy wskazać na następujące cechy zawodu sprzątaczki przesądzające o konieczności objęcia zawodu sprzątaczki regulacjami właściwymi dla „zawodów zaufania publicznego”:
Potencjalna odpowiedzialność,
Potencjalna odpowiedzialność sprzątaczek ma zarówno charakter majątkowy jak i niemajątkowy.
W pierwszej kolejności należy wskazać na potencjalne narażenie (przez niefachowe działanie sprzątaczek) życia i zdrowia osób postronnych. Należy wskazać w szczególności na:
narażenie życia i zdrowia przez stosowanie nieodpowiednich środków czyszczących (np. żrących, toksycznych lub uczulających),
narażenie życia i zdrowia przez potencjalną możliwość pozostawienia nie zabezpieczonych środków chemicznych (np. w miejscu dostępnym dla dzieci),
nieodpowiednie oznaczenie i zabezpieczenie strefy sprzątania (np. nie oznakowanie śliskiej podłogi, co może skutkować poślizgnięciem, mogącym mieć efekt śmiertelny).
W dalszej kolejności należy wskazać na potencjalną możliwość wyrządzenia znacznych szkód majątkowych (niejednokrotnie nie odwracalnych). Sprzątanie wiąże się nie jednokrotnie z używaniem silnie żrących środków chemicznych które mogą uszkadzać cenne przedmioty (np. meble czy obrazy). Powyższe znajduje wyraz w objęciu sprzątaczek (jak i innych zawodów zaufania publicznego) obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej.
Profesjonalizm,
Powyżej opisane obszary potencjalnej odpowiedzialności sprzątaczek, świadczą jednocześnie o wysoce profesjonalnym charakterze tej działalności. W szczególności, zawód ten wiąże się z koniecznością posiadania wysokich kwalifikacji, w szczególności, w zakresie:
znajomości skutków stosowania każdego z potencjalnych środków czyszczących,
znajomości zasad posługiwania się każdym ze środków czyszczących,
znajomości zasad bezpiecznego przechowywania każdego ze środków czyszczących,
znajomości zasad oznaczania i zabezpieczenia strefy sprzątania.
Powyższe znajduje wyraz w objęciu sprzątaczek (jak i innych zawodów zaufania publicznego) odpowiednimi regulacjami w zakresie obowiązkowych szkoleń i praktyk zawodowych.
Uczciwość i nieskazitelny charakter,
Sprzątanie wiąże się nie jednokrotnie z powierzeniem sprzątaczce całości majątku (domu, biura lub urzędu). Znane są przypadki, kiedy to osoba sprzątająca ukradła pieniądze bądź kosztowności na które natrafiła się podczas sprzątania. W świetle powyższego oczywistym jest objęcie sprzątaczek wymogiem wykazania uczciwości (niekaralności) oraz nieskazitelnego charakteru.
Tajemnica,
Sprzątaczki podczas świadczenia swoich usług niejednokrotnie poznają tajemnice osobiste i służbowe swoich zleceniodawców. Dotyczy to zarówno świadczenia usług na rzecz osób prywatnych (i tajemnic znajdujących się w przechowywanych w domu dokumentach – np. archiwalnych formularzach PIT) jak i tajemnic firm i urzędów (w tym także sądów – do których archiwów sprzątaczki mają nieograniczony dostęp).
Oczywistym więc jest konieczność objęcia sprzątaczek regulacją tworzącą ustawową tajemnicę zawodową.
Godziwe wynagrodzenie,
Gwarancją profesjonalizmu i uczciwości jest przede wszystkim godziwe wynagrodzenie. W szczególności zostanie to zrealizowane (tak jak i dla innych zawodów zaufania publicznego) przez zapisany ustawowo obowiązek stosowania wyłącznie cen dających godziwy zysk i nie niższych niż stosowane przez innych członków samorządu sprzątaczek na danym terenie.
Szczegółowe rozwiązania ustawowe niczym nie odbiegają od dotychczas regulujących „zawody zaufania publicznego” (w szczególności: lekarza, weterynarza, dentysty, farmaceuty, diagnosty laboratoryjnego, architekta, adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego, rzecznika patentowego, maklera czy pośredników w obrocie nieruchomościami) oraz od zawodów co do których istnieją ministerialne projekty objęcia ich regulacjami właściwymi dla „zawodów zaufania publicznego” (m.in. psychoterapeuty, masażysty, dietetyka, logopedy czy opiekuna).
OCENA SKUTKÓW REGULACJI (OSR):
PODMIOTY NA KTÓRE BĘDZIE ODDZIAŁYWAĆ USTAWA.
Wszyscy (dotychczas wolni) obywatele Rzeczpospolitej Polskiej.
SKUTKI FINANSOWE DLA SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH, W TYM BUDŻETU PAŃSTWA
Przewiduje się, iż na skutek zachwiania podażą i popytem mogą znacząco wzrosnąć ceny usług sprzątania (zgodnie z badaniami europejskich niezależnych instytutów ekonomicznych cena usługi objętej ograniczeniami korporacyjnymi jest od 2 do 6 razy wyższa niż cena usługi rynkowej). W świetle powyższego mogą znacząco wzrosnąć koszty administracyjne dla sądów, urzędów i jednostek sektora publicznego (szkoły, szpitale).
Planowana regulacja nie będzie miała skutków dla budżetu państwa. Przyszła korporacja zawodowa będzie finansowana ze składek członkowskich.
WPŁYW REGULACJI NA RYNEK PRACY ORAZ KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI I PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ.
Dotychczas nie przeprowadzono w Polsce rzetelnych analiz, jak ograniczane swobody działalności gospodarczej w sferze prywatnej wpływa na rynek pracy i gospodarkę (lub analizy takie nie zostały udostępnione do wiadomości publicznej). Jednak powszechność tych regulacji oraz brak krytyki środowisk ekonomistów pozwala przypuszczać, iż ograniczanie wolności wykonywania kolejnych zawodów ma pozytywny wpływ na rynek pracy oraz gospodarkę.
WPŁYW NA ROZWÓJ REGIONALNY.
Brak jakiegokolwiek wpływy na rozwój, w tym rozwój regionalny.
PRZEWIDYWANE SKUTKI SPOŁECZNE.
Społeczeństwo przyzwyczajone jest do istnienia do szeregu ograniczeń korporacyjnych, także na rynkach gdzie takie ograniczenia nie znajdują żadnego uzasadnienia. W związku z powyższym, powołanie kolejnej korporacji, co jest uzasadnione dobrem i bezpieczeństwem obywateli, powinno się spotkać z pozytywnym odbiorem społecznym.
ZGODNOŚĆ Z PRAWEM UNII EUROPEJSKIEJ
Unia Europejska co do zasady opowiada się za wolnością wykonywania wszelkich zawodów, jednak nie ingeruje w ustanowione w tym zakresie ograniczenia poszczególnych państw członkowskich. W związku z powyższym istnieje duża rozbieżność pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi w zakresie dostępu do poszczególnych zawodów.
W szczególności, w krajach Skandynawskich wszelka działalność wykonywana „prywatnie” jest co do zasady wolna i może być wykonywana bez żadnych ograniczeń (także prawnicza czy architektoniczna). W tych krajach organizacje zawodowe odnoszą się wyłącznie do świadczenie usług finansowanych z budżetu państwa (np. dla Adwokatury Duńskiej czy Fińskiej – pomoc prawna z urzędu, dla ubogich, w pozostałym zakresie działalność prawnicza jest wolna, bez jakichkolwiek ograniczeń w tym zakresie, np. ze względu na wykształcenie czy staż zawodowy).
